Het is maandagochtend half tien en ik sta te wachten tot de FEBO op de Ferdinand Bolstraat opengaat. Meestal kom ik hier als het service in het restaurant erop zit, of na het uitgaan. Toch zijn er ook op dit tijdstip al meerdere mensen die door het raam kijken of ze al open zijn. Ajax heeft gisteren van Feyenoord gewonnen en er fietst iemand langs die “Tyfus Feyenoord, ik maak ze allemaal dood” roept. Niet veel later komen er twee hoogblonde dames aangelopen met een klein wit hondje. Ze doen de deur van de snackbar voor me open.
Links Terese, rechts Bianca. Foto’s door de auteur.
“Nou, welkom in onze FEBO,” zegt Terese die samen met haar zus al 26 jaar filiaalhouder is van het kleine snackbarretje op de Ferdinand Bol, dat al veertig jaar in hun familie is. Ze namen de snackbar over van hun ouders die de eerste filiaalhouders waren. “Voorheen zaten we op de Albert Cuyp, maar toen we de mogelijkheid kregen om terug naar de roots te gaan hebben we die kans met beide handen aangepakt”.
Videos by VICE
FEBO ontleent zijn naam aan de eerste twee letters van ‘Ferdinand’ en ‘Bol’ (dat weet zo’n beetje iedereen), maar de meeste mensen denken dat dat zo is omdat hier de eerste FEBO zat. Dat klopt dus niet: de oprichter van het snackbarbedrijf had ooit als leerling-banketbakker op de Ferdinand Bolstraat zijn eerste baantje, en daar maakte hij zijn eerste kroketten. Niet veel later begon hij zijn eerste FEBO op de Amsterdamse Zeilstraat, waar er rijen dik stonden voor zijn huisgemaakte kroketten – zo dik, dat zijn vrouw vond dat daar maar eens iets aan gedaan moest worden.
MEER LEZEN: We vroegen aan marktverkopers of vroeger echt alles beter was
En zo werd de eerste FEBO Automatic een feit, met de snackmuur zoals wij die allemaal kennen. Een concept dat al in Amerika bestond maar door de FEBO in Nederland is grootgemaakt, en je nu door heel Nederland kan vinden. Tot op de dag van vandaag worden de kroketten nog dagvers geleverd aan alle FEBO’s. “We vriezen niks in. Als de voorraad na vier dagen niet op is, gooien we ze weg,” zegt Bianca terwijl ze haar FEBO-schort omdoet.
“We maken hier wat mee hoor,” zegt Terese die de frituur en afzuigkap aanzet, zodat zus Bianca even later de muur kan vullen. “Zie je die rooie vlag daar? Niet zo lang geleden was dat ding ineens weg! Godverdomme dacht ik, welke sukkel doet dat nou weer?” Niet veel later horen de zussen dat hun vlag om de hoek is gespot, op het dak van een studentenhuis. Normaal gesproken zijn ze niet zo van de politie, maar om er zelf op af te stappen leek ze geen goed idee. De buurtpolitie is er naartoe gegaan en heeft de jongens vervolgens zelf de vlag laten terugbrengen. “Wat bleek? Het waren nog vaste klanten ook! De jongens hadden er al heel wat likes mee binnen gekregen op Facebook, maar ze kwamen met schaamrode koppen de vlag terugbrengen. ‘Oh Mevrouw FEBO, het spijt ons zo! Mogen we alsjeblieft nog komen voor ons patatje?’ Dat mocht natuurlijk en sindsdien moeten we er erg om lachen.”
De vader en moeder van Bianca en Terese in de jaren tachtig. Krantenknipsel uit het familiearchief.
Een minder leuk voorval met een klant herinnert Bianca zich ook nog goed. “Op een dag komt er een jongen met zijn vriendin binnen en hij bestelt een hamburger. Na de burger voor de helft op te hebben zegt hij dat het niet te vreten is. Daar doen wij niet zo moeilijk over voor die 2 euro 20, dus heb ik een nieuwe voor hem gemaakt,” zegt ze terwijl ze de ijsbergsla aan het snijden is voor de burgers van die dag. “Na ook daar weer een paar happen van te hebben genomen, zegt hij dat ook die burger niet lekker is. Daarop zeg ik dat het me spijt maar dat ik verder niets voor hem kan betekenen, en ik geef hem zijn geld terug. Blijkbaar is dit niet genoeg voor hem, want hij springt over de balie, trekt mijn blouse aan flarden en geeft me een paar klappen in mijn gezicht.”
Er waren op dat moment nog twee klanten in de zaak, een oudere meneer van in de zeventig en een man die een kop groter was dan de dader. De oude man hielp Bianca om de boze hamburgerman van haar af te krijgen – de andere gast vroeg een paar minuten later alleen of zijn eten al klaar was. Helemaal in shock gaf Bianca hem zijn kroketten, maar de man is tot op de dag van vandaag niet meer welkom: zijn vrouw haalt nu kroketten voor hem.
Met de boze hamburgerman is het nooit goed gekomen. Die moest in eerste instantie een schadevergoeding van 250 gulden betalen, maar die kwam toch te vervallen. “Sindsdien terroriseert hij de zaak door dingen te slopen of middelvingers naar ons op te steken,” zegt Bianca. “Af en toe wil ik wel een pollepel heet frituurvet naar zijn kop gooien, maar dan blijft er niks van de zaak over vrees ik.”
Er komen veel vaste klanten bij de zusters in de Ferdinand Bol. Ruud bijvoorbeeld, die komt elke dag. Hij ziet niet zo goed, dus hij heeft zijn eigen tafel en als enige een stempelkaart. “Bij het tiende frietje krijgt hij een frietje gratis.” Bianca vertelt verder: “Je zou denken dat sommige mensen na veertig jaar wel iets anders willen, maar ze komen wekelijks terug voor hetzelfde kroketje. Ook hadden we een keer een vrouw binnen die heel trots was op haar nieuwe dieet en op het feit dat ze al zes kilo was afgevallen. Meteen daarna at ze elf frikandellen achter elkaar op. Ik wist niet wat ik zag.”
Ook daklozen zijn gek op de FEBO, en daar doen ze niet moeilijk over. Op een dag kwam er een dakloze binnen die iemand om wat geld vroeg voor een kroketje. Dat kon, maar dan moest hij wel een liedje zingen voor zijn gulle gever. Het eerste liedje was niet goed genoeg, het tweede ook niet. “Het was echt pijnlijk om te zien, maar gelukkig kocht iemand anders in de zaak een kroket voor de dakloze man. Wij kennen die gulle gever en weten dat hij gek is op extra veel mosterd, maar sindsdien is heel toevallig altijd de mosterd op als hij er is – gek hè?”
“Wij zorgen best goed voor onze klanten, tot vervelens toe bij mijn zoon,” zegt Terese. “Hij vindt dat we soms te ver gaan, helemaal wanneer hij weer eens een fiets van een vaste klant naar huis moet brengen in de regen omdat een mevrouw niet zo goed te been is.” De kern van de Pijp is volgens de zussen juist dat iedereen goed voor elkaar zorgt, dat doen de zussen dus voor de buurt waar ze van houden.
Door dit soort gebaren had Terese bijna een hele verdieping in het ziekenhuis nodig voor de kaarten en bloemen die ze kreeg toen ze daar lag voor een tumor in haar buik. “Ik leek wel een BN’er; de Pijp houdt van Mevrouw FEBO.”
LEES OOK: Het Amsterdamse zuur van familie De Leeuw wordt al 165 jaar op dezelfde manier gemaakt
In de 26 jaar dat ze de snackbar runnen, is er voor de zussen niet veel veranderd, behalve de buurt waarin ze zitten. “In dit stuk van de Ferdinand Bolstraat zijn ondertussen al zo’n veertien hippe eet- en koffiezaakjes,” zegt Bianca. Het gaat ze niet echt om de concurrentie, maar het wordt wel erg veel vinden ze. En dan is er natuurlijk nog het Noord/Zuidlijn-project. “Al jaren zitten we met die hel voor de deur, er begint wel licht aan het eind van de tunnel te komen, maar het duurt en het duurt maar.” De metrolijn moet de dames uiteindelijk meer klanten gaan opleveren, maar dat maakt ze allemaal niet zo veel uit. “Eerst zien, dan geloven. Laten ze die metrolijn eerst maar eens afmaken.”
Bianca legt een kroket in de muur, ze gaan bijna open. “Sommige mensen nemen hier dus gewoon een hap uit en leggen de kroket dan terug. Gelukkig komen we daar meestal wel achter, maar niet altijd.” Ze moet daar ook wel een beetje om lachen. Hebben de zussen eigenlijk weleens ruzie? “Weinig. We lachen veel.” Ze krijgen heel vaak de vraag of ze zussen zijn. “Terese antwoordt dan altijd: ‘Nu wel, maar vroeger had ze nog een piemel hoor.”
Op de vraag wat ze zelf het lekkerst vinden uit hun assortiment zijn de zussen eensgezind: de satékroket. “Maar patat blijft het allerlekkerst, daar kan je mij echt onder begraven!” zegt Terese. Ik bestel een kipcorn en vertel de vrouwen dat ze er een vaste klant bij hebben.
Like MUNCHIES Nederland voor een dagelijks banket aan prachtverhalen.
